concentratie

concentratie: 10 praktische tips & nuttige informatie

1

Concentratie en school

Concentratie is de mogelijkheid om je aandacht intensief op iets te kunnen richten. Bij kinderen betreft het de aandacht voor de lesstof. Het is de laatste tijd een veelgehoorde klacht van leraren dat de kinderen van tegenwoordig zich niet zo goed meer kunnen concentreren. Misschien is het een bijkomstigheid van het gegeven dat er steeds meer kinderen met (gedrags-)problemen zijn.

Concentratieproblemen kunnen zich op verschillende manieren laten zien. Je kunt over concentratieproblemen spreken als de leerling zijn aandacht niet lang, niet goed of niet intensief genoeg op een bepaalde prikkel kan vestigen. Het kind wordt in de concentratie belemmerd als het niet in staat is om zich te concentreren, hoewel het kind wel geschikt is voor de concentratie. Je spreekt van een concentratiestoornis als het kind in de aanleg een onvermogen heeft om zich te concentreren. Het is beperkt in de concentratie, simpelweg omdat het dat niet kan. Een diagnose wordt door een deskundige (bijvoorbeeld een kinderpsychiater) gesteld.

De leraar kan veel doen aan het bevorderen van een betere concentratie. De lesstof kan bijvoorbeeld op een leukere manier worden aangeboden, waardoor het de kinderen prikkelt de aandacht erop te richten. De omgeving kan een rol spelen. Het is te lawaaierig bijvoorbeeld. Maar ook andere zaken kunnen voor ongewenste afleiding zorgen.
 
Er kan een oorzaak bij het kind liggen. Het kind kan ziek zijn of oververmoeid. Er kunnen emotionele zaken een rol spelen. Bepaalde karaktertrekken kunnen een oorzaak zijn, bijvoorbeeld faalangst.

ADD en ADHD

Kinderen met add of adhd zijn extreem gevoelig voor prikkels uit hun omgeving. Ze zijn snel afgeleid en hebben enorme concentratieproblemen. Adhd is de afkorting voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Het betekent letterlijk vertaald: aandachttekort hyperactief syndroom. Het kind kan de aandacht niet vasthouden en is hyperactief. Daarom wordt de afkorting ook wel eens Alle Dagen Heel Druk genoemd. Add is de afkorting voor Attention Deficit Disorder. Het is een aandacht en concentratiestoornis. Er is geen sprake van hyperactiviteit.

Add of adhd komt ongeveer bij 3 tot 10 procent van de kinderen voor. Het is een ruwe schatting omdat de diagnose soms verkeerd of later gesteld wordt. Meestal wordt de diagnose tussen de leeftijd van 7 en 10 gesteld door een kinderpsychiater. Waarom kinderen add of adhd krijgen is niet bekend. Het kan erfelijk bepaald zijn, maar het hoeft niet. Het kan een biologisch probleem zijn, waarbij bepaalde verbindingen in de hersenen niet goed communiceren. Het kan voortkomen uit een ongeluk (bijvoorbeeld een klap op het hoofd). Er kan een psychologische oorzaak zijn wat veel te maken kan hebben met de manier van opvoeden.

Het grootste kenmerk van kinderen met add of adhd is hun onoplettendheid. De kinderen zijn vergeetachtig, kunnen hun aandacht niet bij de les houden, zijn slordig in het uitvoeren van taakjes, kunnen moeilijk organiseren, zijn vaak iets kwijt en dergelijke. De kinderen met adhd zijn daarbij nog eens hyperactief. Ze moeten constant bewegen, maken veel geluid en zijn fysiek actief. Veel kinderen zijn natuurlijk zo, maar bij deze kinderen merk je het pas goed als ze rustig zouden moeten werken. Een ander kenmerk is de impulsiviteit. Deze kinderen kunnen zeer impulsief reageren, vaak uit gebrek aan concentratie.

Kinderen die add of adhd hebben, zullen daar hun leven lang mee moeten zien om te gaan, want het is niet te genezen. Meestal krijgen de kinderen gedragstherapie waarbij ze leren met bepaalde omstandigheden of in bepaalde situaties beter om te gaan. Ze leren met hun gebrek aan aandacht en concentratie op een betere manier om te gaan. Deze kinderen zijn erg gevoelig voor prikkels. Ouders en verzorgers zouden moeten waken voor overprikkeling. Soms biedt medicatie een uitkomst, vooral bij hyperactiviteit. Er zijn ook medicijnen die de concentratie verbeteren. Bepaalde elementen in voeding (bijvoorbeeld kleurstoffen of suiker) kunnen de hyperactiviteit aanwakkeren. Het helpt dan om op de voeding te letten.

Beter studeren

Deze tips kunnen je helpen je op je studie te concentreren.

Frisse lucht

Je hersenen hebben behoefte aan zuurstof. Minder zuurstof zorgt voor minder concentratie. Wanneer geestelijk werk verricht moet worden, hebben je hersenen 15% meer zuurstof nodig dan bij normale werkzaamheden. Ventileer de ruimte waar je studeert daarom goed. Maak een wandeling in de buitenlucht voordat je begint met studeren.

De juiste verlichting

Het licht moet van achter over de linkerschouder op het studieboek vallen. Het werkobject moet goed verlicht worden. Het is beter dat het licht beperkt op het studieboek valt. De objecten die onbelangrijk zijn, blijven zo in het donker. Dat beperkt een nadelige uitwerking op de concentratie.

De optimale temperatuur

Onderzoeken hebben aangetoond dat de ideale temperatuur om te studeren voor 70% bij 21 graden ligt. (15% studeert beter bij 20 graden en de andere 15% studeert beter bij 22 graden).

Overzichtelijkheid

Men studeert beter aan een opgeruimde werkplek. Ruimte is belangrijk, zodat je de boeken en benodigdheden overzichtelijk neer kunt leggen. De hersenen houden van orde.

Breng leven in de brouwerij

Informatie wordt beter onthouden als het levendig wordt gebracht. Probeer de lesstof meer cachet te geven door jezelf boeiende vragen te stellen of jezelf in een plek in de materie te geven. Gebruik daarbij je fantasie. Lukt het niet? Verzin dan een kleine beloning als je (een onderdeel van) de lesstof toch eigen hebt gemaakt. Op die manier kun je positieve gevoelens kweken, waardoor je de leerstof toch sneller en beter in je kunt opnemen. Verveling is een groot obstakel waar het concentratie betreft.

Een kleine meditatie kan helpen

Als je hoofd vol zit met gedachten, is het moeilijk voor je hersenen zich om te schakelen. Probeer voordat je aan de studie begint eerst vijf minuten je hoofd leeg te maken door aan niets te denken. Zorg dat je in een rustige, stille omgeving zit. Trek je terug in een kamer waar geen stoorzenders zijn. Zet je mobiel uit.

Neem pauze

Voor elk half uur studeren staat vijf minuten pauze. Na twee uur studie geldt een grote pauze van een half uur.

Concentratie uit een pot

Ouderen kunnen problemen krijgen met het geheugen en de concentratie vanwege de afname van de doorbloeding. De vaatwanden zijn verzwakt of aangetast, waardoor het bloed niet meer op alle plaatsen van het lichaam kan komen. Als de doorbloeding naar de hersenen niet optimaal is, kunnen er te weinig voedingsstoffen en zuurstof naar de cellen worden vervoerd. Hierdoor ontstaan concentratie- en geheugenstoornissen. Het blad van de ginkgo biloba heeft een gunstige werking op de doorbloeding. Daarom wordt dit blad veel gebruikt in geneesmiddelen voor verbetering van de concentratie.
Kinderen die hun aandacht moeilijk bij een bepaalde taak kunnen houden, zouden beter kunnen presteren op school met een extra inname van omega-3-vetzuren in visolie (EPA en DHA) en omega-6-vetzuren (GLA).
Er zijn verschillende geneesmiddelen vrij in de apotheek verkrijgbaar die helpen bij concentratieproblemen. Hieronder staan drie voorbeelden (op alfabetische volgorde).
Geriaforce van A. Vogel is een homeopathisch middel dat de doorbloeding in de kleine en middelgrote bloedvaten (vooral in de hersenen) bevordert. Hierdoor verbetert het geheugen en concentratievermogen. Het middel bevat een extract uit bladeren van de Japanse tempelboom, ginkgo biloba. Deze stimuleren de doorbloeding van de kleine bloedvaatjes, waardoor de hersenen meer zuurstof krijgen. Dit heeft een gunstig effect bij concentratiestoornissen.
Omega Parels ‘BalansÂ’ van Bloem hebben een goede invloed op het gedrag van kinderen. Ze werken rustgevend bij onrustige, prikkelbare kinderen. De parels bevatten zenuwversterkende EPA en DHA vetzuren. Ze verbeteren het geheugen en concentratie voor betere leerprestaties. 
Plantival tabletten van VSM helpen je ontspannen in tijden van stress en spanningen. Ze bevorderen het concentratievermogen. Het is een middel dat gebruikt kan worden bij vermoeidheid of stresssituaties.

Concentratie en voeding

Voeding kan een duidelijk effect hebben op de concentratie. Zowel te veel eten als te weinig (diëten) kan een negatieve invloed hebben op het vermogen je te concentreren en dingen te onthouden. Studenten zouden daarom extra aandacht moeten besteden aan hun voeding.

Het is wetenschappelijk bewezen dat personen die ‘op dieet zijn’ minder goed presteren op intelligentietests in vergelijking met ‘normale eters’. De resultaten van de diëters zijn vergelijkbaar met mensen die twee glazen alcohol hebben gedronken. Volgens de onderzoekers zou de stress van het zich houden aan een dieet de hoofdzakelijke reden zijn voor het verminderde vermogen de lesstof op te kunnen nemen. Uitzondering hierop bleken de diëten uit gezondheidsoverwegingen te zijn. Deze zouden geen (negatief) effect te hebben.

Toch is te zwaar eten ook niet goed voor de concentratie. Aanbevolen wordt drie lichte maaltijden verspreid over de dag te nemen. Graanproducten, groenten, fruit en zuivelproducten leveren de juiste energie. Eet niet te laat in de avond, dat kan je slaap ongunstig beïnvloeden. Alcohol en teveel koffie zijn afraders.

Om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen ten gunste van het concentratievermogen, moet de voeding voldoende mineralen en vitaminen bevatten. IJzer werkt bevorderend voor de intelligentie. Een jodiumtekort kan vermoeidheid veroorzaken. Een tekort aan zink kan stoornissen in het korte termijn geheugen bewerkstelligen. Belangrijke vitamines voor de concentratie zijn de vitamines B en vitamine C. In principe hoef je geen supplementen te gebruiken als je let op een gezonde, evenwichtige en gevarieerde voeding.

Concentratieoefeningen

Je kunt je geheugen en concentratie trainen door elke dag een foto uit de krant uit te zoeken en deze een aantal minuten goed te bekijken. Leg de krant vervolgens weg en schrijf op wat je allemaal hebt gezien. Controleer je bevindingen met de foto en kijk vooral naar wat je bent vergeten. Probeer iedere dag meer te onthouden. Zoek fotoÂ’s uit waar veel op staat.

Teken een voorwerp wat je elke dag gebruikt (zonder ernaar te kijken!) Het kan van alles zijn: je horloge, je rijbewijs, een eurobiljet, het bosje bloemen wat op de tafel staat. Controleer het hierna. Deze oefening leert je beter waarnemen.

Tel van 100 terug naar 1. Of neem een willekeurig getal en trek er steeds 7 van af.

Concentreer je op een voorwerp, het maakt niet uit wat het is. Het kan een deur zijn of een pen. Doe dit voor de duur van een minuut. Zet een streepje op een papier voor elk moment dat je afdwaalt. Neem elke dag een ander voorwerp. Voer de tijd voor de concentratie elke keer een beetje op. Kies bij voorkeur voor saaie voorwerpen. Hoe saaier het voorwerp, hoe lastiger de concentratie.

Probeer een minuut zonder gedachten te blijven. Bouw de tijd steeds meer uit.

Doe concentratietests op het internet. Je kunt er verschillende vinden.

Deze oefening doe je met zijn tweeën: Laat iemand een woord zeggen en spel het woord achterstevoren. Het vereist veel concentratie. Verzin steeds langere en/of moeilijkere woorden.

Concentratiestoornissen

Een concentratieprobleem kan voortkomen uit omstandigheden waarbij iemand wel het vermogen heeft zich te kunnen concentreren, maar tijdelijk is dat even wat bemoeilijkt. Dat kan aan verschillende zaken liggen. De persoon heeft op dat moment bijvoorbeeld veel (andere dingen) aan het hoofd, de omgeving is te druk of te lawaaierig.

Men spreekt van een concentratiestoornis als de concentratie niet goed is ontwikkeld. De persoon heeft een onvermogen zich te kunnen concentreren. Concentratiestoornissen kun je in drie groepen verdelen:

Onvoldoende aandachtsduur

Als een kind iets heel erg leuk vindt, bijvoorbeeld tekenen, dan lijkt het alsof het kind zich urenlang kan concentreren. Gamen is bij veel kinderen een bezigheid waarbij zij zich bovengemiddeld kunnen concentreren. Men noemt dit vrijwillige concentratie. Bij een vrijwillige concentratie kunnen weinig problemen ontstaan. Anders is dat bij gedwongen concentratie. Hierbij wordt de concentratie bedoeld die een persoon moet opbrengen om een taak te volbrengen. Voor kinderen is daar een maatstaf voor. Kinderen tot 6 jaar zouden zich 10 minuten moeten kunnen concentreren, kinderen tot 10 jaar 20 minuten en kinderen vanaf 13 jaar zoÂ’n 30 minuten.

Afleidbaarheid

Personen die voortdurend reageren op allerlei prikkels.

Inefficiënt werken

Efficiënt werken houdt in dat iemand het einddoel van zijn taak weet, dit doel tijdens het werken voor ogen houdt en middelen zoekt om dat doel te bereiken. Er wordt volgens plan naar toegewerkt. Na afloop wordt alles nog een keer gecontroleerd. Iemand die inefficiënt werkt, vindt niet de juiste concentratievorm. Deze persoon werkt te snel, oppervlakkig, chaotisch. Er worden tussenstappen overgeslagen en er worden veel slordigheidfouten gemaakt. Het hoeft niet om snelheid te gaan. Een persoon kan ook inefficiënt werken als het te langzaam gaat, te gedetailleerd (waardoor het overzicht kwijtraakt), te secuur en te onpraktisch.

Energie door EFT

Een manier om concentratieproblemen te verhelpen is de methode, genaamd EFT (Emotional Freedom Techniques). Het is een methode die bij kinderen en volwassenen toegepast kan worden. De methode bestaat uit simpele technieken die blokkades in de je lichaam kunnen opheffen waardoor klachten als een verminderde concentratie (maar ook diverse andere klachten) zullen verdwijnen.

De techniek bestaat uit het tappen op een aantal specifieke punten op het lichaam. In het lichaam bevinden zich energiebanen (meridianen). Het tappen op bepaalde punten in deze energiebanen, zorgt ervoor dat blokkades worden opgeheven en de energie weer vrij kan stromen. Wie het goed doet, zal merken dat de energie vrijkomt. Dit geeft een lichamelijk en geestelijk goed gevoel.

Het energiesysteem wordt ook gebruikt in de acupunctuur. EFT is ontdekt door een Amerikaans klinisch psycholoog, dr. Roger Callahan. Hij ontdekte dat patiënten met fobieklachten binnen een halve minuut konden afrekenen met hun klacht door het kloppen op een aantal meridiaanpunten, terwijl zij mentaal op hun probleem gefocust waren. De methode werd door de jaren heen verder uitgediept. Een leerling van Callahan, Gary Graig, heeft zich vooral bezig gehouden de toepassing te vereenvoudigen. Hij noemde de methode: emotional freedom techniques, ofwel kortweg EFT.

Voor meer informatie over de methode kun je terecht op de website van de vereniging EFT Nederland. Je kunt hier ook terecht voor adressen in je buurt waar trainingen en workshops worden gegeven.

Geconcentreerd werken

Als je betere manieren zoek om je te kunnen concentreren op de werkvloer, volg dan de volgende instructies.

Nu even niet

Zorg dat je zo min mogelijk gestoord wordt door telefoon of bezoek. Als je meerdere collegaÂ’s hebt, zou je een schema kunnen opstellen, waarbij jullie bijvoorbeeld de telefoon aan elkaar overlaten. Zet je mailbox uit. Kies twee momenten om je mail door te nemen. Als je werkdag begint en na de lunchpauze bijvoorbeeld.

Check je werkplek

Zorg ervoor dat je werkplek zodanig is ingericht dat je er comfortabel kunt werken. Zorg voor een aangename temperatuur en een goede verlichting. Ventileer de ruimte goed. Houd je werkplek netjes en overzichtelijk. Zorg dat je kennis hebt van de apparatuur waar je mee werkt. Niets is zo storend als het niet weten wat je moet doen bij een storing en je moet bijvoorbeeld de gebruikershandleiding eerst doornemen voordat je verder met je werk kunt.

Neem pauze

Neem na 45 minuten werk een kleine pauze van 5 minuten. Je kunt maar 45 minuten achtereenvolgend geconcentreerd zijn. Versnipper een grote klus in kortere ‘deadlines’.

Maak een werkplan

Het lijkt kinderachtig, maar het heeft zijn werking bewezen. Begin de ochtend met het maken van een werkplan. Maak een overzicht van zaken die je vandaag moet doen. Stel prioriteiten, dit zijn zaken die je het eerst gaat doen. Met een werkplan blijf je bij de les.

Remedial teaching

Voor kinderen die in het onderwijs problemen hebben met leren om verschillende redenen, kan een remedial teacher een uitkomst bieden. Remedial teaching betekent letterlijk vertaald: herstellend lesgeven. Soms liggen leerproblemen niet aan de inzet van een kind. Er kunnen leer- of ontwikkelingsproblemen zijn. Dyslexie is een veelvoorkomende leerstoornis. Remedial teaching is niet te vergelijken met bijles. De remedial teacher maakt gebruik van gespecialiseerde behandelingstechnieken. De technieken zijn gericht op de specifieke problemen van het kind.

Concentratieproblemen kunnen een onderdeel zijn van een leer- of gedragsstoornis. Wanneer deze diagnose is gesteld, kan met een remedial teacher een plan opgesteld worden als het kind op een lager dan gemiddeld niveau functioneert of kinderen die extra aandacht en zorg kunnen gebruiken (maar wel hoger dan gemiddeld presteren).

Op veel scholen wordt remedial teaching aangeboden. De school is echter niet verplicht remedial teaching aan te bieden. De leerling kan worden aangemeld bij een remedial teacher. Deze onderzoekt het kind door middel van een intakegesprek, toetsen, testen en observaties. Er wordt een diagnose gesteld en aan de hand hiervan word een individueel behandelingsplan opgesteld. In het plan worden doelen gesteld die bereikt moeten worden. De hulp die geboden wordt is toegespitst op het bereiken van deze (persoonlijke) doelen. Daarom is remedial teaching niet te vergelijken met bijles.

Meer informatie over remedial teaching en adressen vind je op de website van de Landelijke Beroepsvereniging Remedial Teachers (LBRT).

Tips & Reacties

Deel je eigen tip over concentratie

En maak kans op een cadeaubon ter waarde van € 25!